የሳይበር ትንኮሳ ማለት በአንድ ሰው ወይም በቡድን የሚከናውን ሲሆን ኢሜይሎችን፣ ድህረ ገፆችን፣ ፣ ብሎጎችን፣ ቪዲዮዎችን ወይም ሌላ ማንኛውም የመገናኛ ዘዴ በመጠቀም ተጎጂውን ደጋግሞ በማላገጥ እሱን፨እሷን ለመጉዳት የታሰበ እንቅስቃሴ ነው።
በተጨሪም ታዳጊ ልጆች በአሁኑ ጊዜ ከሳይበርና ከቴክኖሎጂ ነክ መገልገያዎች ጋር ከፍተኛ ግንኙነት እና መስተጋብር እንዳለቻው እርግጥ ነዉ፡፡ታዲያ ይህ ቴክኖሎጂ ከሚሰጠዉ ዘርፈ ብዙ ጥቅም ባሻገር በአግባቡ ጥቅም ላይ እንዲዉል ካልተደረገ በታዳጊ ልጆች ላይ በርካታ ጉዳቶችን ሊያስከትል ይችላል።
በመሆኑም ወላጆችእና አሳዳጊዎች ታዳጊልጆች ከቴክኖሎጂ ጋር የሚፈጥሩትን መስተጋብር ጋር ተያይዞ ሊደርሱባቸዉ የሚችሉ ጉዳቶች በመገንዘብ ከፍተኛ ክትትል ሊያደርጉ ይገባል።
የሳይበር ትንኮሳ ምሳሌዎች
- በማህበራዊ አውታረመረቦች ላይ ስም አጥፊ መልዕክቶችን መለጠፍ።
- በበይነመረቡ ላይ አሉባልታዎችን ያሰራጫሉ።
- አንድን ሰው ከተወሰነ ቡድን ወይም ማህበር እንዲገለል ማነሳሳት ።
- አንዳንድ የበይነ መረብ አዳኞች(predators) ወደ ቻት ሩም ወይም በማኅበራዊ የትስስር ገጾች ተጠቅመው ታዳጊ ህጻናትን ማግኘት ይችላሉ። በእነሱ ዕድሜ ላይ የሚገኙ መስለው በመቅረብ ጓደኛ ይሆኗቸዋል። አብዛኛውን ጊዜ ደግሞ እንደዚህ አይነት ሰዎች በአንድ ወቅት በአካል ለማግኘት ይሞክራሉ ብሎም በታዳጊዎች ላይ ተገቢ ያልሆነ ድርጊት ሊፈፅሙ ይችላሉ
ሳይበር ትንኮሳ (Cyber-bullying) ጥንቃቄ
ሳይበር ትንኮሳ በሁሉም ቅርጾች እና መጠኖች ይመጣሉ። ማንኛውም ሰው ማለት ይቻላል የበይነመረብ ግንኙነት ወይም ስማርትፎን ያለው ብዙ ጊዜ እውነተኛ ማንነቱን ሳይገልጽ ሌላውን ሰው የሳይበር ትንኮሳ ይፈፅማሉ፣ የዚህ አይነት ሳይበር ወንጀል ሰለባ ከሆኑ እና ምን ማድረግ እንዳለቦት እርግጠኛ ካልሆኑ የሚከተሉትን ደረጃዎች ይከተሉ፡
- ምላሽ እንዳትሰጥ ወይም ላለመበቀል ተጠንቀቅ:: በሳይበር ትንኮሳ ከተጠቁ፣ ምንም ያህል ጎጂም ሆነ እውነት ያልሆነ ስለእርስዎ ለተፃፉ መልእክቶች ወይም ልጥፎች ምላሽ አለመስጠት አስፈላጊ ነው።
- ሁሉንም ማስረጃዎች ይሰብስቡ ይህም የሞባይል ስልክ መልዕክቶችን፣ ኢሜይሎችን ወይም የማህበራዊ ሚዲያ ውይይቶችን በማስቀመጥ እና ከምታምኑት ሰው ጋር ለምሳሌ የቤተሰብ አባል ወይም ጓደኛ ጋር ያማክሩ።
- ከሳይበር ትንኮሳ ግንኙነትን ለመከላከል የኢሜል አድራሻቸውን እና የሞባይል ስልክ ቁጥራቸውን ያግዱ፣ ጓደኛ አያድርጉ እንዲሁም ከማህበራዊ ሚዲያ እውቂያዎችዎ ይሰርዟቸው።
- ትንኮሳ/ተሳዳቢውን በማገድ እና የማያውቋቸውን ሰዎች የውሂብዎን(Privacy) እና የመለያ ልጥፎችዎን(Post) መዳረሻ ለመገደብ የግላዊነት ቅንብሮችዎን(Settings) ይለውጡ።
- በመተግበሪያው ላይ በተሰጠው አገልግሎት በኩል አላግባብ መጠቀምን ሪፖርት ማድረግ።
- የበይነመረብ እና የማህበራዊ ሚዲያ ልምዶችዎን እንደገና ይገምግሙ::ትኩረትዎን ወደ ከመስመር ውጭ ጓደኞች እና እንቅስቃሴዎች በመቀየር እና በማህበራዊ ሚዲያ ላይ ትንሽ ጊዜ ለማሳለፍ ከፍተኛ ጥረት በማድረግ ስሜትዎን እና የአእምሮ ጤናዎን ማሻሻል እንዲሁም የሳይበር ትንኮሳ በህይወቶ ላይ እንዴት እንደሚጎዳ መቀየር ይችላሉ።
- ወላጆች የታዳጊ ልጆቻቸዉን የበይነ መረብ ቀጥታ እንቅስቃሴ በሚያደርጉበት ወቅት ለሳይበር ትንኮሳ፣ መጭበርበር እና ግብረገብነት ለጎደላቸዉ ይዘቶች ተጋላጭ መሆናቸዉን በመረዳት ለእነዚህ ጥቃቶች እንዳይጋለጡ ከፍተኛ የሆነ የቤተሰብ ክትትል ያስፈልጋቸዋል
Previous
የማንነት ስርቆት (Identity Theft)
ይህ የማጭበርበር አይነት አንድ ሰው የሌላን ግለሰብ የግላዊ መረጃው ሲጠቀም የሚከሰት ሲሆን ያለ እሱ/እሷ ፈቃድ የሌላን ሰው መለያ መረጃ፣ እንደ ስም፣ ፓስፖርት ቁጥር፣ መታወቂያ ካርድ፣ መንጃ ፈቃድ፣ የክሬዲት ካርድ፣ የኤሌክትሮኒክስ መለያ ዝርዝሮች ወይም የግል ፎቶ፣ የመጠቀም እና የማጭበርበር ድርጊት ሲሆን ዋነኛ ዓላማው፣ የገንዘብ ሰርቆት እና መልካም ስም ማጥፋት ነው። በጣም [...]| Play | Cover | Release Label |
Track Title Track Authors |
|---|